Tình huống:
Vào cuối tháng 4/2021, anh trai tôi (50 tuổi, có giấy phép lái xe ô tô hạng B1) khi đang điều khiển xe ô tô 4 chỗ đi trên đường A với vận tốc khoảng 50km/h, đến đoạn đường giao nhau, anh trai tôi có quan sát thấy có bà B đang điều khiển xe máy đi từ phía bên trái đến cách khoảng 30m. Do tưởng bà B sẽ nhường đường cho mình nên anh trai tôi tiếp tục điều khiển xe ô tô lưu thông trên đường với vận tốc nêu trên và va chạm với xe máy do bà B điều khiển làm bà B bị ngã văng ra khỏi xe.
Sau khi tai nạn giao thông xảy ra, dù đã được y bác sĩ cấp cứu kịp thời nhưng do vết thương nặng nên bà B đã tử vong tại bệnh viện.
Vậy Luật sư cho tôi hỏi: Hành vi của anh trai tôi có phạm tội gì không, nếu có thì anh trai tôi bị xử phạt như thế nào?
Cảm ơn Luật sư.
Trả lời:
Liên quan đến câu hỏi của bạn, chúng tôi có tư vấn như sau:
1. Các yếu tố cấu thành tội vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ
Căn cứ quy định tại Điều 260 Bộ luật Hình sự năm 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017) thì vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ là hành vi vi phạm quy định về an toàn giao thông đường bộ gây thiệt hại cho tính mạng hoặc gây thiệt hại nghiêm trọng cho sức khỏe, tài sản của người khác. Theo đó, các yếu tố cấu thành tội vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ bao gồm:
Thứ nhất, mặt khách quan của tội phạm
– Hành vi khách quan:
Mặt khách quan của tội này được thể hiện qua hành vi vi phạm các quy định về điều khiển phương tiện giao thông đường bộ gây thiệt hại cho tính mạng hoặc gây thiệt hại nghiêm trọng cho sức khoẻ, tài sản của người khác, cụ thể là không chấp hành hoặc chấp hành không đầy đủ các quy định an toàn giao thông đường bộ.
Quy định về tham gia giao thông đường bộ là quy định của Luật Giao thông đường bộ năm 2008 về bảo đảm an toàn trong hoạt động người tham gia giao thông đường bộ như quy định về: Việc chấp hành báo hiệu đường bộ; tốc độ và khoảng cách giữa các phương tiện tham gia giao thông; sử dụng làn đường; vượt xe, chuyển hướng xe; lùi xe; tránh xe đi ngược chiều; dừng, đỗ xe trên đường (trong và ngoài đô thị); tham gia giao thông đường bộ qua cầu, phà, trong hầm đường bộ và tại các nơi đường giao cắt; tải trọng và khổ giới hạn của đường bộ; xe kéo xe và xe kéo rơ moóc…
– Hậu quả:
Tội vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ là tội phạm có cấu thành vật chất. Do vậy, hậu quả xảy ra là dấu hiệu bắt buộc của cấu thành tội phạm này. Nếu hành vi vi phạm các quy định về điều khiển phương tiện giao thông đường bộ mà chưa gây ra thiệt hại cho tính mạng hoặc gây thiệt hại nghiêm trọng cho sức khỏe, tài sản của người khác thì chưa cấu thành tội phạm, trừ trường hợp quy định tại Khoản 4 Điều 260.
– Mối quan hệ nhân quả:
Hành vi vi phạm các quy định về tham gia giao thông đường bộ là nguyên nhân trực tiếp dẫn đến hậu quả (tai nạn giao thông) gây thiệt hại về tài sản, sức khỏe, tính mạng của người khác. Nếu thiệt hại không phải do hành vi vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ thì không cấu thành tội vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ.
– Các dấu hiệu khách quan khác:
Phương tiện giao thông đường bộ; địa điểm (nơi vi phạm là công trình giao thông đường bộ)… Theo quy định tại khoản 1 Điều 3 Luật Giao thông đường bộ thì “Đường bộ gồm đường, cầu đường bộ, hầm đường bộ, bến phà đường bộ”. Phương tiện giao thông đường bộ được quy định tại khoản 17 Điều 3 Luật giao thông đường bộ gồm “phương tiện giao thông cơ giới đường bộ, phương tiện giao thông thô sơ đường bộ”.
Phương tiện giao thông cơ giới đường bộ (gọi tắt xe cơ giới) gồm xe ô tô; máy kéo; rơ moóc hoặc sơ mi rơ moóc được kéo bởi xe ô tô, máy kéo; xe mô tô hai bánh; xe mô tô ba bánh; xe gắn máy (kể cả xe máy điện) và các loại xe tương tự.
Phương tiện giao thông thô sơ đường bộ (gọi tắt là xe thô sơ) gồm xe đạp (kể cả xe đạp máy), xe xích lô, xe lăn dùng cho người khuyết tật, xe súc vật kéo và các loại xe tương tự.
Xe máy chuyên dùng gồm xe máy thi công, xe máy nông nghiệp, lâm nghiệp và các loại xe đặc chủng khác sử dụng vào mục đích quốc phòng, an ninh có tham gia giao thông đường bộ, khi tham gia giao thông đường bộ cũng phải chấp hành các quy định về tham gia giao thông đường bộ. Vì vậy, xe máy chuyên dùng cũng được coi như phương tiện giao thông đường bộ khi tham gia giao thông đường bộ.
Lưu ý:
– Chỉ những tài sản do hành vi vi phạm các quy định về điều khiển phương tiện giao thông đường bộ trực tiếp gây ra, còn những thiệt hại gián tiếp không tính là thiệt hại để xác định trách nhiệm hình sự đối với người phạm tội như: Do bị thương nên phải chi phí cho việc điều trị và các khoản chi phí khác (mất thu nhập, làm chân giả, tay giả, mắt giả…). Mặt dù các thiệt hại này người phạm tội vẫn phải bồi thường nhưng không tính để xác định trách nhiệm hình sự đối với hành vi phạm tội.
– Thiệt hại về tính mạng, sức khoẻ, tài sản mà người phạm tội gây ra là thiệt hại đối với người khác, nên không tính thiệt hại mà người phạm tội gây ra cho chính mình.
Thứ hai, mặt chủ quan của tội phạm
Người phạm tội vi phạm các quy định về điều khiển phương tiện giao thông đường bộ thực hiện hành vi do lỗi vô ý (vô ý vì quá tự tin hoặc vô ý vì cẩu thả).
Vô ý vì quá tự tin là trường hợp người vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ tuy thấy trước hành vi của mình có thể gây hậu quả nghiêm trọng cho xã hội nhưng cho rằng hậu quả đó sẽ không xảy ra hoặc có thể ngăn chặn được.
Vô ý do cẩu thả là trường hợp người vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ không thấy trước hành vi của mình có thể gây hậu quả nghiêm trọng cho xã hội, mặc dù phải thấy trước và có thể thấy trước hậu quả đó.
Thứ ba, khách thể của tội phạm
Khách thể của tội vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ là sự an toàn của hoạt động giao thông đường bộ và sự an toàn về tính mạng, sức khoẻ, tài sản của người khác. Vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ là hành vi nguy hiểm cho xã hội trực tiếp xâm phạm trật tự an toàn giao thông đường bộ và gây thiệt hại tính mạng, sức khoẻ, tài sản của người khác.
Thứ tư, chủ thể của tội phạm
– Chủ thể của tội vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ là người từ đủ 16 tuổi trở lên, có khả năng nhận thức, khả năng điều khiển hành vi.
Đối với người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi không phải chịu trách nhiệm hình sự về tội phạm này, vì tội phạm này là tội phạm được thực hiện do lỗi vô ý và không có trường hợp nào là tội đặc biệt nghiêm trọng (theo quy định tại điều 12 Bộ luật Hình sự ).
– Là những người tham gia giao thông đường bộ: theo khoản 22 Điều 3 Luật Giao thông đường bộ năm 2008 quy định “Người tham gia giao thông gồm:người điều khiển, người sử dụng phương tiện tham gia giao thông đường bộ; người điều khiển, dẫn dắt súc vật; người đi bộ trên đường bộ”.
Đối chiếu với vụ việc, hành vi của anh trai bạn có dấu hiệu phạm tội vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ, cụ thể:
– Về chủ thể: Anh trai bạn có đủ năng lực chịu trách nhiệm hình sự, đủ tuổi chịu trách nhiệm hình sự.
– Về mặt khách quan:
– Hành vi khách quan: Anh trai bạn đã có hành vi vi phạm quy định về tốc độ và khoảng cách an toàn của xe cơ giới, xe máy chuyên dùng tham gia giao thông đường bộ, cụ thể
Căn cứ khoản 23 Điều 8 quy định về các hành vi bị nghiêm cấm quy định trong Luật giao thông đường bộ năm 2008 trong đó bao gồm: “Hành vi vi phạm quy tắc giao thông đường bộ, hành vi khác gây nguy hiểm cho người và phương tiện tham gia giao thông đường bộ.”
Khoản 3 Điều 5 Thông tư số 31/2019/TT-BGTVT ngày 29/8/2019 của Bộ giao thông vận tải quy định về tốc độ và khoảng cách an toàn của xe cơ giới, xe máy chuyên dùng tham gia giao thông đường bộ:
“Điều 5. Các trường hợp phải giảm tốc độ
- Qua nơi đường bộ giao nhau cùng mức; nơi đường bộ giao nhau cùng mức với đường sắt; đường vòng; đường có địa hình quanh co, đèo dốc; đoạn đường có mặt đường hẹp, không êm thuận”.
Theo đó, khi tham gia giao thông tại khu vực giao nhau thì người điều khiển phương tiện giao thông đường bộ phải giảm tốc độ và giữ khoảng cách an toàn với các phương tiện khác khi tham gia giao thông. Tuy nhiên, theo thông tin bạn cung cấp thì khi điều khiển xe ô tô lưu thông trên đường, sau khi nhìn thấy bà B, anh trai bạn đã không giảm tốc độ để có thể dừng lại một cách an toàn khi qua nơi đường bộ giao nhau.
Như vậy, hành vi của anh trai bạn đã vi phạm quy định về tốc độ và khoảng cách an toàn của xe cơ giới, xe máy chuyên dùng tham gia giao thông đường bộ theo quy định tại khoản 23 Điều 8 Luật Giao thông đường bộ năm 2008 và khoản 3 Điều 5 Thông tư số 31/2019/TT-BGTVT ngày 29/8/2019.
– Hậu quả: Hành vi vi phạm quy định về tốc độ và khoảng cách an toàn của xe cơ giới, xe máy chuyên dùng tham gia giao thông đường bộ của anh trai bạn đã dẫn đến hậu quả bà B bị chết.
– Về mặt chủ quan: Anh trai bạn thực hiện hành vi do lỗi vô ý.
– Về khách thể: Hành vi của anh trai bạn đã xâm phạm trật tự an toàn giao thông đường bộ và gây thiệt hại tính mạng của bà B.
Như vậy, hành vi của anh trai bạn có đầy đủ các dấu hiệu cấu thành tội vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ theo quy định tại khoản 1 Điều 260 Bộ Luật hình sự năm 2015.
2. Về hình phạt đối với tội vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ
Căn cứ theo quy định tại khoản 1 Điều 260 Bộ Luật hình sự năm 2015 thì anh trai bạn nếu phạm tội có thể bị phạt tiền từ 30.000.000 đồng đến 100.000.000 đồng, phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm hoặc phạt tù từ 01 năm đến 05 năm.
Ngoài khung hình phạt chính nêu trên thì anh trai bạn còn có thể bị áp dụng khung hình phạt bổ sung là: bị cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm theo quy định tại khoản 6 Điều 260 Bộ Luật hình sự năm 2015.
Lưu ý: Về tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự
Căn cứ theo quy định tại điểm s khoản 1 Điều 51 Bộ luật Hình sự năm 2015 thì tình tiết “Người phạm tội thành khẩn khai báo, ăn năn hối cải” được coi là một trong các tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự.
Do đó, trường hợp anh trai bạn thành khẩn khai báo, tích cực hợp tác với các cơ quan điều tra sẽ được coi là tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự.
Trên đây là giải đáp của Luật sư liên quan đến câu hỏi của bạn. Nếu có thắc mắc gì, bạn có thể liên hệ với chúng tôi để được giải đáp.
