Gần đây, Forex là một trong những hình thức đầu tư được rất nhiều người chú ý, các sàn giao dịch forex đang dần phổ biến và được nhiều người đầu tư vào thị trường này. Vậy, việc các cá nhân, tổ chức tham gia “chơi Forex” tại Việt Nam có vi phạm pháp luật không? Nếu vi phạm pháp luật thì sẽ bị xử lý như thế nào? Bài viết này sẽ tập trung phân tích về nội dung này.
Forex là viết tắt của cụm từ Foreign Exchange, nghĩa là trao đổi tiền tệ quốc tế. Trong đó, thị trường forex hay thị trường ngoại hối là nơi diễn ra các hoạt động trao đổi tiền tệ của các quốc gia thông qua hệ thống ngân hàng và các tổ chức tín dụng. Hoạt động kinh doanh trao đổi tiền tệ trong thị trường Forex được thực hiện bằng cách mua, bán, trao đổi loại tiền tệ này với loại tiền tệ khác với. Lợi nhuận của giao dịch sẽ tính theo phần chênh lệch giữa việc mua vào, bán ra.
1. Người tham gia “chơi Forex” có vi phạm quy định pháp luật không?
Theo thống kê của Phòng An ninh mạng và phòng chống tội phạm sử dụng Công nghệ cao CATP Hà Nội, hiện nay, thị trường Việt Nam có khoảng 300 sàn giao dịch ngoại hối trái phép, thu hút nhiều người tham gia đầu tư và tự gọi là “chơi Forex” (Nguồn: https://www.anninhthudo.vn/luc-luong-an-ninh-mang-khuyen-cao-toi-pham-va-vi-pham-qua-hinh-thuc-forex-post469816.antd).
Phương thức hoạt động của các sàn Forex là cho các nhân viên môi giới mời chào lôi kéo, thu hút người chơi, tư vấn người chơi “đánh lệnh”. Ban đầu, thường cho nhà đầu tư đánh thắng để nạp thêm nhiều tiền vào tài khoản; sau đó, tư vấn đánh các lệnh lớn, thu mức phí lớn và không rõ ràng dẫn đến mất hết tiền trong tài khoản của nhà đầu tư. Khi đã thua hết tiền, các đối tượng sẽ giới thiệu nhà đầu tư sang một sàn Forex mới, với cam kết nếu nạp tiền vào sẽ chơi thắng lại được số tiền đã thua.
Thường các nhân viên tư vấn sẽ giới thiệu các dự án, mô hình hệ thống này đều có nguồn gốc từ nước ngoài, giúp thực hiện các giao dịch nhanh chóng, chính xác và được liên kết với các nền tảng giao dịch tiền điện tử lớn nhất trên thế giới, lãi suất cao bất thường từ 15%-30%/tháng/số tiền đầu tư.
Tuy nhiên, theo quy định tại khoản 20 Điều 4 Pháp lệnh ngoại hối năm 2005 được bổ sung tại Pháp lệnh sửa đổi, bổ sung một số điều của Pháp lệnh ngoại hối năm 2013 thì “Kinh doanh ngoại hối là hoạt động ngoại hối của tổ chức tín dụng được phép nhằm mục tiêu lợi nhuận, phòng ngừa rủi ro và bảo đảm an toàn, thanh khoản cho hoạt động của chính tổ chức tín dụng đó.” và quy định tại khoản 11 Điều 4 Pháp lệnh ngoại hối năm 2005 thì: “Tổ chức tín dụng được phép là các ngân hàng, tổ chức tín dụng phi ngân hàng và chi nhánh ngân hàng nước ngoài được kinh doanh, cung ứng dịch vụ ngoại hối theo quy định tại Pháp lệnh này.”.
Như vậy, hiện nay Nhà nước chỉ cho phép các ngân hàng, tổ chức tín dụng phi ngân hàng và chi nhánh ngân hàng nước ngoài được kinh doanh, cung ứng dịch vụ ngoại hối tại Việt Nam. Do đó, mọi hành vi kinh doanh ngoại tệ của cá nhân, tổ chức khác, trong đó có hành vi kinh doanh sàn giao dịch vàng, ngoại hối (Forex) đều là vi phạm pháp luật. Người tham gia chơi “chơi Forex” được xem là hành vi tiếp tay cho hoạt động trái pháp luật, không chỉ vi phạm quy định pháp luật (phân tích tại phần 2) mà còn tiềm ẩn nhiều rủi ro về tài chính.
2. Người tham gia giao dịch forex sẽ bị xử phạt như thế nào?
Hiện nay, người tham gia giao dịch forex vừa vi phạm pháp luật vừa không được pháp luật bảo vệ nếu có tranh chấp, xung đột xảy ra. Theo đó, người tham gia giao dịch Forex có thể bị xử phạt vi phạm hành chính bởi các hành vi sau:
Căn cứ quy định tại Điều 23 Nghị định 88/2019/NĐ-CP ngày 14/11/2019 thì người có hành vi vi phạm về hoạt động ngoại hối có thể bị xử lý hành chính như sau:
Thứ nhất, phạt cảnh cáo đối với một trong các hành vi vi phạm sau đây:
+ Mua, bán ngoại tệ giữa cá nhân với nhau mà ngoại tệ mua, bán có giá trị dưới 1.000 đôla Mỹ (hoặc ngoại tệ khác có giá trị tương đương);
+ Mua, bán ngoại tệ tại tổ chức không được phép thu đổi ngoại tệ mà ngoại tệ mua, bán có giá trị dưới 1.000 đôla Mỹ (hoặc ngoại tệ khác có giá trị tương đương).
Thứ hai, phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 20.000.000 đồng đối với một trong các hành vi vi phạm sau đây:
+ Mua, bán ngoại tệ giữa cá nhân với nhau mà ngoại tệ mua, bán có giá trị từ 1.000 đôla Mỹ đến dưới 10.000 đôla Mỹ (hoặc ngoại tệ khác có giá trị tương đương); mua, bán ngoại tệ giữa cá nhân với nhau mà ngoại tệ mua, bán có giá trị dưới 1.000 đôla Mỹ (hoặc ngoại tệ khác có giá trị tương đương) trong trường hợp tái phạm hoặc vi phạm nhiều lần;
+ Mua, bán ngoại tệ tại tổ chức không được phép thu đối ngoại tệ mà ngoại tệ mua, bán có giá trị từ 1.000 đôla Mỹ đến dưới 10.000 đôla Mỹ (hoặc ngoại tệ khác có giá trị tương đương); mua, bán ngoại tệ tại tổ chức không được phép thu đối ngoại tệ mà ngoại tệ mua, bán có giá trị dưới 1.000 đôla Mỹ (hoặc ngoại tệ khác có giá trị tương đương) trong trường hợp tái phạm hoặc vi phạm nhiều lần;
Thứ ba, phạt tiền từ 20.000.000 đồng đến 30.000.000 đồng đối với một trong các hành vi vi phạm sau đây:
+ Mua, bán ngoại tệ giữa cá nhân với nhau mà ngoại tệ mua, bán có giá trị từ 10.000 đôla Mỹ đến dưới 100.000 đôla Mỹ (hoặc ngoại tệ khác có giá trị tương đương);
+ Mua, bán ngoại tệ tại tổ chức không được phép thu đổi ngoại tệ mà ngoại tệ mua, bán có giá trị từ 10.000 đôla Mỹ đến dưới 100.000 đôla Mỹ (hoặc ngoại tệ khác có giá trị tương đương);
+ Mua, bán ngoại tệ không đúng tỷ giá quy định của Ngân hàng Nhà nước, trừ trường hợp quy định tại điểm đ và điểm m khoản 4 Điều này; thu phí giao dịch ngoại tệ không đúng quy định của pháp luật.
Như vậy, khi tham gia chơi Forex trái phép tại Việt Nam, người chơi không những phải đối mặt với nguy cơ thua lỗ mà còn có thể bị xử phạt hành chính do vi phạm pháp luật như trên.
Bên cạnh đó, hoạt động kinh doanh, môi giới ngoại hối khi không được cấp có thẩm quyền cấp giấy phép quy định hoạt động sẽ bị phạt hành chính từ 200.000.000 VNĐ – 250.000.000 VNĐ theo quy định của pháp luật theo quy định tại khoản 8 Điều 23 Nghị định 88/2019/NĐ-CP.
Trường hợp nhân viên môi giới hay sàn Forex sử dụng các chiêu trò gian dối, khiến nhà đầu tư thua lỗ, mất tiền có thể bị xử lý hình sự về Tội sử dụng mạng máy tính, mạng viễn thông, phương tiện điện tử thực hiện hành vi chiếm đoạt tài sản tại Điều 290 Bộ luật Hình sự 2015 (phân tích tại bài sau).
