1. Quy định của pháp luật về cổ phiếu
Theo quy định tại khoản 1 Điều 121 Luật Doanh nghiệp 2020 thì cổ phiếu là chứng chỉ do công ty cổ phần phát hành, bút toán ghi sổ hoặc dữ liệu điện tử xác nhận quyền sở hữu một hoặc một số cổ phần của công ty đó. Chỉ có công ty cổ phần mới có quyền phát hành cổ phiếu.
Bên cạnh đó, theo quy định tại khoản 2 Điều 4 Luật Chứng khoán 2019 thì: Cổ phiếu là loại chứng khoán xác nhận quyền và lợi ích hợp pháp của người sở hữu đối với một phần vốn cổ phần của tổ chức phát hành.
Như vậy, cổ phiếu là chứng chỉ xác nhận quyền sở hữu cổ phần, là căn cứ để thể hiện việc sở hữu cổ phần của cổ đông trong công ty và là một loại chứng khoán.
2. Một số lưu ý khi chuyển nhượng cổ phiếu
Thứ nhất, về giao dịch chuyển nhượng cổ phiếu
Do cố phiếu là loại chứng chỉ xác nhận quyền sở hữu cổ phẩn nên việc chuyển nhượng cổ phiếu được thực hiện như giao dịch chuyển nhượng cổ phần.
Căn cứ theo quy định tại khoản 2 Điều 127 Luật Doanh nghiệp 2020 thì “Việc chuyển nhượng được thực hiện bằng hợp đồng hoặc giao dịch trên thị trường chứng khoán. Trường hợp chuyển nhượng bằng hợp đồng thì giấy tờ chuyển nhượng phải được bên chuyển nhượng và bên nhận chuyển nhượng hoặc người đại diện theo ủy quyền của họ ký. Trường hợp giao dịch trên thị trường chứng khoán thì trình tự, thủ tục chuyển nhượng được thực hiện theo quy định của pháp luật về chứng khoán”.
Do cổ phiếu là một loại chứng khoán, do đó việc chuyển nhượng cổ phiếu được thực hiện theo quy định của pháp luật về chứng khoán.
Thứ hai, việc mua bán cổ phiếu phải được thực hiện thông qua sàn giao dịch chứng khoán
Điều kiện bắt buộc để mua bán cổ phiếu thông qua sàn chứng khoán là phải có tài khoản tại một công ty chứng khoán (Khoản 1 Điều 6 Thông tư 120/2020/TT-BTC ngày 31/12/2020 của Bộ Tài chính quy định giao dịch cổ phiếu niêm yết, đăng ký giao dịch và chứng chỉ quỹ, trái phiếu doanh nghiệp, chứng quyền có bảo đảm niêm yết trên hệ thống giao dịch chứng khoán). Như vậy, nhà đầu tư phải mở tài khoản chứng khoán tại một trong những công ty chứng khoán được thành lập hợp pháp.
Bên cạnh đó, nhà đầu tư được mở nhiều tài khoản giao dịch chứng khoán theo nguyên tắc tại mỗi công ty chứng khoán nhà đầu tư chỉ được mở 01 tài khoản giao dịch chứng khoán (ngoại trừ các trường hợp quy định tại các khoản 4, 5, 6, 7, 8 Điều 6, Điều 9, Điều 10 và Điều 11 Thông tư 120/2020/NĐ-CP).
Hiện nay, đa số các công ty chứng khoán mở tài khoản là miễn phí. Các công ty chứng khoán sẽ hỗ trợ, hướng dẫn khách hàng và không có quy định gì về việc phải nộp bao nhiêu tiền vào tài khoản chứng khoán. Tuy nhiên, người giao dịch phải đáp ứng điều kiện là đủ 18 tuổi trở lên theo đúng quy định về năng lực trách nhiệm dân sự và đủ đáp ứng tham gia giao dịch.
Sau khi có tài khoản thì có thể tham gia giao dịch mua bán chứng khoán đã niêm yết thông qua sàn giao dịch chứng khoán. Các Công ty chứng khoán sẽ hỗ trợ và hướng dẫn nhà đầu tư thao tác mua – bán chứng khoán đã niêm yết thông qua việc phương thức khớp lệnh tập trung, phương thức giao dịch thỏa thuận và phương thức giao dịch khác quy định tại Quy chế giao dịch chứng khoán của Sở giao dịch chứng khoán Việt Nam.
Thứ ba, chế tài xử phạt khi gian lận trong mua bán cổ phiếu
Theo quy định tại Điều 12 Luật chứng khoán 2019 thì một trong những hành vi bị nghiêm cấm trong mua bán chứng khoán (trong đó có cổ phiếu) là:
Một, trực tiếp hoặc gián tiếp thực hiện hành vi gian lận, lừa đảo, làm giả tài liệu, tạo dựng thông tin sai sự thật hoặc công bố thông tin sai lệch hoặc che giấu thông tin hoặc bỏ sót thông tin cần thiết gây hiểu nhầm nghiêm trọng làm ảnh hưởng đến hoạt động chào bán, niêm yết, giao dịch, kinh doanh, đầu tư chứng khoán, cung cấp dịch vụ về chứng khoán.
Hai, sử dụng thông tin nội bộ để mua, bán chứng khoán cho chính mình hoặc cho người khác; tiết lộ, cung cấp.
Ba, sử dụng một hoặc nhiều tài khoản giao dịch của mình hoặc của người khác hoặc thông đồng để thực hiện việc mua, bán chứng khoán nhằm tạo ra cung, cầu giả tạo; giao dịch chứng khoán bằng hình thức cấu kết, lôi kéo người khác mua, bán để thao túng giá chứng khoán; kết hợp hoặc sử dụng các phương pháp giao dịch khác hoặc kết hợp tung tin đồn sai sự thật, cung cấp thông tin sai lệch ra công chúng để thao túng giá chứng khoán.
Theo quy định tại Điều 132 Luật Chứng khoán năm 2019 về xử lý vi phạm thì:
– Tổ chức, cá nhân có hành vi vi phạm quy định của Luật chứng khoán và quy định khác của pháp luật có liên quan đến hoạt động chứng khoán và thị trường chứng khoán thìtùy theo tính chất, mức độ vi phạm mà bị xử phạt hành chính hoặc bị truy cứu trách nhiệm hình sự; nếu gây thiệt hại thì phải bồi thường theo quy định của pháp luật.
– Mức phạt tiền tối đa trong xử phạt vi phạm hành chính đối với hành vi vi phạm quy định tại nội dung hai và nội dung ba, phần thứ ba – chế tài xử phạt khi gian lận trong mua bán cổ phiếu nêu trên là 10 lần khoản thu trái pháp luật có được từ hành vi vi phạm. Trường hợp không có khoản thu trái pháp luật hoặc mức phạt tính theo khoản thu trái pháp luật thấp hơn mức phạt tiền tối đa quy định tại khoản 4 Điều 132 Luật Chứng khoán 2019 thì áp dụng mức phạt tiền tối đa quy định tại khoản 4 Điều 132 (mức phạt tối đa trong xử phạt vi phạm hành chính đối với các hành vi vi phạm khác trong lĩnh vực chứng khoán là 03 tỷ đồng).
Chuyển nhượng cổ phiếu hiện đang là xu hướng rất phổ biến hiện nay. Để đảm bảo an toàn, hạn chế rủi ro, người mua, bán cổ phiếu cần lưu ý một số vấn đề pháp lý có liên quan như phân tích trên, trong đó chú ý đến việc mua bán cổ phiếu phải thông qua sàn giao dịch chứng khoán và đáp ứng theo những quy định riêng của sàn giao dịch chứng khoán và sở giao dịch chứng khoán.
