Tình huống:
Chào Luật sư!
Tôi có hộ khẩu tại thành phố Hà Nội, làm việc tại Công ty TNHH A từ ngày 01/01/2016. Trong thời gian làm việc, tôi được Công ty đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc đầy đủ. Ngày 02/8/2020, tôi nghỉ việc tại Công ty. Do dịch covid-19 nên từ đó đến nay đã hơn 01 năm tôi chưa có công việc mới.
Hiện tôi đang rất khó khăn vì cần tiền để lo viện phí cho chồng đang nằm viện cũng như phải trang trải cuộc sống cho các con. Theo thông tin tôi được biết thì có quy định cho hưởng bảo hiểm xã hội bắt buộc một lần.
Vậy Luật sư có thể tư vấn cho tôi biết tôi có đủ điều kiện hưởng bảo hiểm xã hội bắt buộc một lần không? Nếu có thì tôi cần chuẩn bị hồ sơ và thực hiện trình tự, thủ tục như thế nào? Việc hưởng bảo hiểm xã hội bắt buộc một lần có gây bất lợi gì đối với tôi sau này hay không?
Cảm ơn Luật sư.
Trả lời: Liên quan đến câu hỏi của bạn, chúng tôi có quan điểm tư vấn như sau:
1. Về trường hợp của bạn có đủ điều kiện được hưởng BHXH bắt buộc một lần hay không?
Căn cứ theo quy định tại điểm b khoản 1 Điều 8 Nghị định số 115/2015/NĐ-CP ngày 11/11/2015 của Chính phủ quy định chi tiết một số điều của Luật Bảo hiểm xã hội bắt buộc thì các trường hợp được hưởng bảo hiểm xã hội bắt buộc một lần bao gồm: “Người lao động là công dân Việt Nam tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc sau một năm nghỉ việc mà chưa đủ 20 năm đóng bảo hiểm xã hội và không tiếp tục đóng bảo hiểm xã hội”.
Theo thông tin bạn cung cấp, chúng tôi nhận thấy:
Thứ nhất, bạn đã tham gia đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc từ ngày 01/01/2016 đến ngày 02/8/2020, cụ thể thời gian tham gia đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc là 04 năm 7 tháng 1 ngày, chưa đủ 20 năm đóng bảo hiểm xã hội theo quy định.
Thứ hai, kể từ ngày 02/8/2020 đến nay bạn không tiếp tục đóng bảo hiểm xã hội.
Như vậy, đối chiếu với quy định nêu trên thì bạn thuộc đối tượng được hưởng bảo hiểm xã hội bắt buộc một lần.
2. Về trình tự, thủ tục hưởng BHXH bắt buộc một lần
2.1. Về hồ sơ hưởng BHXH bắt buộc một lần
Căn cứ theo quy định tại Điều 109 Luật BHXH năm 2014 và tiết 1.2.3 điểm 1.2 khoản 1 Điều 6 Quy trình giải quyết hưởng các chế độ BHXH, chi trả chế độ BHXH, BHTN được ban hành kèm theo Quyết định số 166/QĐ-BHXH ngày 31/01/2019 của Tổng Giám đốc BHXH Việt Nam và Công văn số 1017/BHXH-CSXH ngày 27/3/2020 của BHXH Việt Nam thì hồ sơ hưởng BHXH một lần bao gồm:
– Bản chính sổ bảo hiểm xã hội;
– Bản chính Đơn đề nghị theo mẫu số 14-HSB (ban hành kèm theo Quyết định số 166/QĐ-BHXH ngày 31/01/2019).
Như vậy, để hưởng bảo hiểm xã hội bắt buộc một lần bạn cần chuẩn bị sổ bảo hiểm xã hội, đơn đề nghị hưởng bảo hiểm xã hội một lần theo mẫu quy định nêu trên.
– Về trình tự, thủ tục giải quyết BHXH bắt buộc một lần
Căn cứ theo quy định tại khoản 3, khoản 4 Điều 110 Luật BHXH năm 2014 thì trình tự, thủ tục giải quyết BHXH bắt buộc một lần như sau:
Bước 1: Trong thời hạn 30 ngày tính đến thời điểm người lao động đủ điều kiện và có yêu cầu hưởng BHXH bắt buộc một lần nộp hồ sơ hưởng BHXH một lần cho cơ quan BHXH huyện nơi cư trú bằng một trong các hình thức sau:
– Qua giao dịch điện tử: Người lao động đăng ký nhận mã xác thực và gửi hồ sơ điện từ đến Cổng thông tin điện tử BHXH Việt Nam hoặc qua Tổ chức I-VAN (nếu đã đăng ký sử dụng dịch vụ I-VAN); trường hợp không chuyển hồ sơ giấy sang định dạng điện tử thì gửi toàn bộ hồ sơ giấy cho cơ quan BHXH qua dịch vụ bưu chính công ích;
– Qua dịch vụ bưu chính công ích;
– Trực tiếp tại cơ quan BHXH.
Bước 2: Cơ quan BHXH tiếp nhận hồ sơ từ người lao động và có trách nhiệm giải quyết, tổ chức chi trả cho người lao động trong thời hạn 05 ngày. Trường hợp không giải quyết thì phải trả lời bằng văn bản và nêu rõ lý do. Người lao động nhận kết quả giải quyết, gồm:
– Hồ sơ giấy tờ liên quan: Theo hình thức đã đăng ký (Trực tiếp tại cơ quan BHXH hoặc qua dịch vụ bưu chính công ích hoặc qua giao dịch điện tử);
– Tiền trợ cấp:
– Trực tiếp tại cơ quan BHXH hoặc thông qua dịch vụ bưu chính công ích hoặc thông qua tài khoản cá nhân;
– Trường hợp ủy quyền cho người khác lĩnh thay, thực hiện theo quy định tại thủ tục “ủy quyền lĩnh thay các chế độ BHXH, trợ cấp thất nghiệp” hoặc bản chính Hợp đồng ủy quyền theo quy định của pháp luật.
3. Về hệ quả của việc hưởng BHXH bắt buộc một lần
Việc hưởng BHXH bắt buộc một lần giúp gia đình bạn có một khoản chi tiêu trước mắt, đặc biệt sẽ giúp bạn có khoản tiền để chữa trị bệnh cho chồng bạn và trang trải cuộc sống cho các con của bạn tạm thời. Tuy nhiên, việc hưởng bảo hiểm xã hội sẽ khiến bạn mất một số quyền lợi như:
– Số tiền bạn nhận được khi hưởng BHXH bắt buộc một lần ít hơn so với số tiền đóng vào quỹ BHXH.
Cụ thể, theo quy định tại Điều 85 Luật BHXH năm 2014, tổng mức đóng BHXH là 22% mức tiền lương tháng, trong đó, người lao động đóng 8% và người sử dụng lao động đóng 14%.
Căn cứ theo quy định tại khoản 2 Điều 60 Luật BHXH năm 2014, khoản 2 Thông tư số 59/2015/TT-BLĐTBXH thì mức hưởng BHXH được tính theo số năm đã đóng bảo hiểm xã hội, cứ mỗi năm được tính như sau:
– 1,5 tháng mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH cho những năm đóng trước năm 2014;
– 02 tháng mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH cho những năm đóng từ năm 2014 trở đi;
– Trường hợp thời gian đóng BHXH chưa đủ một năm thì mức hưởng BHXH được tính bằng 22% của các mức tiền lương tháng đã đóng BHXH, mức tối đa bằng 02 tháng mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH.
Áp dụng theo các quy định trên, giả sử trong năm 2014, tiền lương mỗi tháng bạn nhận được là như nhau thì tổng mức đóng BHXH năm 2014 là 2,64 tháng lương (22% x 12 tháng). Trong khi, nếu bạn hưởng BHXH bắt buộc một lần thì mức hưởng BHXH mỗi năm chỉ được thanh toán 02 tháng mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH.
Như vậy, có thể thấy, so với số tiền đóng BHXH bắt buộc thì số tiền bạn nhận được khi bảo hiểm xã hội bắt buộc một lần nhận được ít hơn rất nhiều.
– Việc hưởng BHXH bắt buộc một lần sẽ khiến bạn không còn trong hệ thống BHXH được nhà nước bảo hộ.
Điều này dẫn đến việc bạn sẽ mất cơ hội hưởng chế độ ốm đau, thai sản, hưu trí, nguồn thu nhập ổn định khi về già; mất cơ hội nhận được thẻ bảo hiểm y tế miễn phí hết tuổi lao động, ảnh hưởng lớn đến hệ thống an sinh xã hội…
– Trường hợp sau khi hưởng BHXH bắt buộc một lần, nếu bạn có nhu cầu tham gia lại BHXH thì cũng sẽ không được cộng nối thời gian đã đóng BHXH trước đó.
Điều này dẫn đến việc bạn khi đến tuổi nghỉ hưu nhưng lại không đủ số năm đóng BHXH, phải đóng thêm BHXH tự nguyện để được hưởng lương hưu.
Do đó, bạn nên cân nhắc, tính toán kỹ lưỡng về việc có hưởng BHXH bắt buộc một lần hay không để tránh mất quyền lợi về lâu dài cho chính mình và gia đình.
